‘De basis van het probleem is dat iedereen op hetzelfde tijdstip op dezelfde plaats wil zijn’, zegt Leen Uyterhoeven, woordvoerster van de NMBS. ‘Dat schept heel wat organisatorische complicaties: meer rijtuigen, extra treinen, bijkomend personeel… Dat kost geld. Het is niet meer dan normaal dat de gebruiker een bijdrage in de kosten levert. Door de perikelen met Dexia kunnen we de belastingbetaler niet langer voor alle wantoestanden bij de spoorwegen laten opdraaien.’
In een eerste fase zullen de treinen tijdens de ochtend- en de avondspits zo’n 25 procent duurder worden. Dat moet de reizigers overtuigen om naar alternatieven uit te kijken of om hun reis anders te plannen.
‘Er komen nog maatregelen’, waarschuwt Uyterhoeven. ‘Zo denken we na over een toeslag op de P-treinen, naar het voorbeeld van de Diabolo-toeslag voor de trein naar Brussel-Nationale Luchthaven. Dergelijke piekuurtreinen zijn een extra service, daar mag iets tegenover staan. Zo pakken we het probleem van overvolle treinen zeer efficiënt aan.’
De NMBS zal eveneens een toeslag vragen aan mensen die blijven rechtstaan in de trein. ‘Op die manier zetten we hen ertoe aan om over te stappen op treinen waar nog zitplaatsen zijn’, legt Uyterhoeven uit. ‘Wie per se wil blijven rechtstaan, kan kiezen voor de derde klasse, die opnieuw ingevoerd wordt. Daar zijn enkel staanplaatsen. Er is geen toilet, geen verluchting en er zijn geen vensters.’
Nieuw is ook dat gehandicapten niet meer tussen de gewone reizigers mogen zitten. ‘Zodra iemand meer dan 10 procent invalide is, moet hij plaatsnemen in een aparte, speciaal ingerichte wagon. Wegens die speciale accommodatie voor kreupelen en mongolen kost hun ticket minstens honderd euro’, verklaart Uyterhoeven.
De woordvoerster erkent dat de hele tariefstructuur van de Belgische spoorwegen lange tijd verkeerd zat. ‘Met het huidige abonnementsysteem moedigen we mensen aan om steeds hetzelfde traject te kiezen. De gevolgen zijn nefast: elke dag sporen er massa’s passagiers tussen pakweg Gent en Brussel, terwijl grote delen van het net onderbenut blijven. Door bijvoorbeeld een abonnementvernieuwing voor hetzelfde traject telkens duurder te maken, zullen de reizigers sneller andere bestemmingen gaan overwegen. Als we door een gericht tariefbeleid 20 procent van het verkeer tussen Gent en Brussel kunnen omleiden naar Dendermonde of Eeklo, zal alles veel vlotter lopen.’
Leen Uyterhoeven:
‘Tickets voor kreupelen en mongolen kosten minstens honderd euro’
Bij De Lijn overweegt men gelijkaardige maatregelen, zeer tot onvrede van de lokalen besturen. Wie de bus of de tram neemt tijdens de spitsuren, zal nauwelijks nog iets betalen. Wie kiest voor een comfortabele rit op een verkeersluw moment, betaalt 11 euro voor een rit binnen één zone. ‘Voor comfort kun je geld vragen. Zo gaan wij de concurrentie aan met de taxibedrijven’, zegt Tom Van de Vreken, woordvoerder van De Lijn.