De cijfers van het Aartsbisschoppelijk Centrum voor Statistiek (ACS) liegen er niet om: de biecht zit in de lift. Steeds meer Belgen gaan minstens één keer per jaar hun hart luchten bij een pastoor. In 2001 kropen amper 11.134 mensen in de biechtstoel, in 2011 waren dat er 25.783 – meer dan een verdubbeling in tien jaar tijd.
Een opmerkelijke stijging, vond ook het aartsbisdom. Even werd gehoopt dat de komst van aartsbisschop André Léonard, morgen exact twee jaar geleden, het katholieke geloof een flinke boost had gegeven, maar de waarheid ziet er helaas iets anders uit. Een rondvraag bij priesters leerde dat een groot deel van de nieuwe ‘klanten’ niet eens gelovig is. Steeds meer atheïsten springen op donderdag snel even een kerk binnen om hun hart te luchten.
‘Mensen hebben nood aan een rustpunt in hun drukke leven’, zegt trendwatcher Nathalie Bekx. ‘Sommigen kiezen daarom voor meditatie, anderen lopen langs bij een psychotherapeut of doen aan sport. En steeds meer burgers kiezen dus voor de biecht als een vorm van wellnesstherapie.’
Volgens Bekx is het niet verrassend dat de biechtstoel een nieuw publiek weet te lokken. ‘In het jachtige, complexe bestaan van heden ten dage gaan velen op zoek naar authenticiteit. Die vind je in kerken, met hun oude, handgemaakte meubels, in overvloed. De biechtstoel zelf gaat meestal ook al enkele eeuwen mee. Dat verhoogt de aantrekkingskracht van het ritueel. Bijkomend voordeel is dat je bij de biecht geen ziektebeeld opgeplakt krijgt. Dat scheelt. Na een bezoek aan je psycholoog moet je achteraf telkens gaan opzoeken welke vorm van neurose je nu weer hebt.’
‘Ah ja, we hebben weer eens kunnen vertellen wat er op onze lever ligt’, zegt Gilbert Schram (42), die goedgemutst de kerk van Sleidinge buiten stapt. ‘In de biechtstoel weet je dat er naar je geluisterd wordt, terwijl je zelf geen gezaag van je gesprekspartner moet aanhoren. De pastoor zal wat je opbiecht ook niet doorvertellen, iets wat zelfs je beste vrienden al eens durven te doen.’
Welke zonden heeft hij zoal opgebiecht? ‘Goh, dat ik te veel drink en snuif. Dat ik vluchtmisdrijf gepleegd heb na een zwaar accident. Dat ik mijn vrouw al eens een rammeling durf te geven. Verder heb ik gezegd dat we vorige maand een abortus hebben laten plegen omdat ik nog niet klaar ben voor het vaderschap. En, euh, ik heb die mens ook bekend dat ik per ongeluk eens aan een maat zijn fluit heb getrokken’, vertelt Schram onbeschroomd. ‘Het doet deugd om daar een kwartiertje vrijuit over te kunnen babbelen.’
Heeft hij oprecht vergiffenis gevraagd voor zijn fouten? ‘Neen, natuurlijk niet. Zonden en berouw, ik geloof daar niet in. Een mens doet wat hij doet, en daarmee uit. Maar ik zal niet ontkennen dat die biecht een schoon ritueel is, zonder dat het meteen al te sentimenteel wordt. Het heeft een zekere charme met die mummelende pastoor en zo. Dat is een traditie die we moeten koesteren.’
Pastoor Antoine Sanders (61) is minder enthousiast. ‘We krijgen hier de laatste tijd wat over de vloer’, zucht de biechtvader als zijn wekelijkse sessie erop zit. ‘Toen ik hier begon als priester kreeg ik nog parochianen over de vloer die berouwvol zaten te wenen omdat ze een zondige gedachte hadden gehad. Denken aan blote borsten of piemels was toen nog taboe.’
De tijden zijn veranderd? ‘Tegenwoordig vertellen de mensen vrolijk over de verregaande perversiteiten die ze des weekends plegen. Neen, schuldbesef tonen ze niet, ze willen gewoon een klapke doen over hun zondig leven. Wat er hier allemaal niet passeert: abortus, euthanasie, in-vitrofertilisatie, homoseksualiteit, anale penetratie, masturbatie, buitenechtelijke wurgseks,… Het houdt niet op. Ze genieten ervan om ons te shockeren met hun verhalen. Ik vind dat misbruik van het biechtgeheim.’
Pastoor Antoine Sanders:
‘Het houdt niet op. Ze genieten ervan om ons te shockeren met hun perversiteiten’
De clerus kan echter weinig ondernemen tegen de openhartige atheïsten. ‘De kerk staat open voor iedereen en als een atheïst braaf zijn gebedjes opzegt, heb je niet meteen door dat hij maar doet alsof’, weet pastoor Vincent Duyck (29) uit Brugge. ‘Daarenboven is het biechtgeheim heilig. Als wij verklappen wie de ergste zondaars zijn, dreigen we zelf geëxcommuniceerd te worden.’
Robertine Oversteyns (28), die zelf gelovig is, begrijpt de frustratie van de priesters. ‘De burger wordt steeds mondiger en pastoors zijn ook maar mensen. Ze kunnen het zich niet langer permitteren om hooghartig te oordelen over je zonden, want dan worden de pedofilieschandalen in de kerk meteen in hun gezicht geslingerd. Dat is zeer confronterend’, zegt de licentiate theologie uit Maldegem. ‘Je merkt wel dat ze oprecht berouw nog altijd hard op prijs stellen. Onlangs biechtte ik op dat ik weleens aan mijn muis foefel op semipublieke plaatsen, zoals een biechtstoel. Het deed de dorpspastoor hoorbaar een groot genoegen dat ik hem passioneel om vergiffenis smeekte.’