Rector Paul Van Cauwenberge benadrukt dat je wetenschappelijke feiten altijd met een korreltje zout moet nemen. (Foto Joost Vanderdeelen / Schamper)

Rectoren: ‘Nadelen fraude niet bewezen’

De rectoren van de KU Leuven, de UGent en de UA spreken zich uit voor meer creativiteit bij het interpreteren van wetenschappelijke data. ‘Fraude is soms nodig om de waarheid bloot te leggen.’

Alain Verschoren:
‘We moeten wetenschappelijk onderzoek koesteren als een vorm van onschuldig vermaak’

De controverse over de biomedicus van de VUB die werd betrapt op geknoei met wetenschappelijke gegevens is enigszins overgewaaid. Nu het stof gaan liggen is, pleiten de rectoren van de drie grootste Vlaamse universiteiten voor meer begrip voor wetenschapsfraude. Creativiteit en wetenschap moeten hand in hand gaan.

‘Vergelijk het met een kranteninterview’, oppert Marc Waer, rector van de Katholieke Universiteit Leuven. ‘Als de journalist de strafste quote niet in de titel plaatst, wordt zijn artikel niet eens gelezen. En welke journalist heeft nog nooit een quote zelf uitgevonden of lichtjes aangepast? Ziet u, wetenschappelijke publicaties werken net zo: soms moet je een onderzoeksresultaat wat aandikken om een groter publiek te bereiken en het belang van je onderzoek te onderstrepen.’

Rekbaar begrip

‘Buitenstaanders staan snel klaar om fraude te veroordelen’, beaamt Paul Van Cauwenberge, rector van de Universiteit Gent. ‘Maar een creatieve of selectieve interpretatie van de wetenschappelijke gegevens stelt de wetenschapper wel in staat om tot duidelijkere, meer bevattelijke conclusies te komen. De nadelen van wetenschapsfraude zijn niet gemakkelijk te bewijzen.’

Maar wat als die heldere conclusie de eigenlijke waarheid geweld aandoet? ‘Kan het publiek de waarheid wel aan?’, kaatst Van Cauwenberge de bal terug. ‘Ach, waarheid is een erg rekbaar begrip. Neem nu de medische wetenschap, mijn vakgebied. Jarenlang is door wetenschappers beweerd dat fluor gezond is voor jonge kinderen. En vandaag beweert ‘de wetenschap’ het volstrekt tegenovergestelde. Je moet dat hele wetenschappelijke bedrijf toch altijd met een korreltje zout nemen. De enige waarheid is dat alles relatief is.’

Alain Verschoren, rector van de Universiteit Antwerpen, meent dat met name in de sociale en humane wetenschappen een leugentje om bestwil echt wel moet kunnen. ‘Wat maakt het uit in hoeverre het eten van vlees iemand daadwerkelijk hufterig maakt? En wie kan het wat schelen dat de kiezers van Open Vld meer of minder seks hebben dan andere kiezers? Zeker niet de Vlaamse kwaliteitskranten. We moeten de humane en sociale wetenschappen niet willen beoordelen op hun wetenschappelijke waarde of daadwerkelijke bijdrage, maar die disciplines koesteren als een vorm van onschuldig vermaak. De maatschappij heeft immers behoefte aan sterke verhalen.’

Paul De Knop, rector van de Vrije Universiteit Brussel (VUB), distantieert zich echter van de uitspraken van zijn collega’s en houdt voorlopig vast aan het ontslag van de frauduleuze wetenschapper.