Benedictus XVI zal slechts acht jaar paus geweest zijn als hij aftreedt. Een paus die uit eigen beweging een stap opzij zet, is zogoed als onuitgegeven. Kardinaal Joseph Ratzinger, zoals hij echt heet, zegt in zijn aankondiging dat de jarenlange pesterijen op het Vaticaan hem uitgeput hebben.
Het rommelt al enige tijd in de omgeving van de paus. Sommige bronnen vermoedden al langer dat de kerkvader leed onder het pestgedrag van andere kardinalen, maar niemand was echt goed op de hoogte.
In de wandelgangen van het Vaticaan spreekt men onder meer over bruine zeep die over de tegels gesmeerd werd, Benedictus’ persoonlijke bijbel die regelmatig vervangen werd door erotische literatuur en een vanuit de Curie gestuurde lastercampagne die de paus vergeleek met de slechterik uit Star Wars, Darth Sidious.
‘Hij moest natuurlijk de immens populaire Johannes-Paulus II opvolgen, maar het kan ook zijn dat zijn Duitse afkomst een rol speelde in de pesterijen’, zegt Guiseppe Orazio van L’Osservatore Romano. ‘Voor sommige kardinalen is hij altijd de ‘nazi-paus‘ gebleven, hoewel hij niet fanatieker, antisemitischer of meer tegen homo’s was dan andere pausen.’
De paus wees in zijn aankondiging niemand met de vinger. ‘Je ziet vaak dat slachtoffers moeite hebben om hun daders publiek te kijk te stellen’, merkt arbeidspsycholoog Christine De Moor op. ‘Zelfs nadat ze toegeven dat er een probleem is, durven ze toch vaak de groep niet afvallen, uit angst dat dat hun leven alleen maar moeilijker zal maken. De Katholieke Kerk is bovendien een organisatie waar groepscohesie zeer belangrijk is. Excommunicatie mag je daar wel letterlijk nemen.’
Het nieuws sloeg de wereld met verbazing. Benedictus krijgt van over de hele wereld steunbetuigingen, maar hier en daar wordt er ook schamper gereageerd. ‘Het is zijn volste recht om op te stappen,’ zegt kardinaal André Leonard, ‘maar persoonlijk vind ik het een teken van zwakte. Elke paus heeft het hard te verduren. Van een beetje bruine zeep in een wandelgang ga je niet dood.’
Guiseppe Orazio
‘Voor sommige kardinaals is hij nog steeds de nazi-paus’
Samen met de aankondiging is ook de speculatie over Benedictus’ opvolger losgebarsten. In het Westen hoopt men op een progressieve opvolger, maar Guiseppe Orazio zegt dat we die hoop maar beter opbergen. ‘De pestende kardinalen hebben nu de touwtjes in handen. Ik denk niet dat die een voortuitstrevende paus zullen laten verkiezen’, weet hij.
Onze eigen André Leonard maakt volgens Orazio geen kans: ‘Hij is niet reactionair genoeg.’