In vergelijking met illustere voorgangers zoals Gustav Klimt, Max Kurzweil of Otto Wagner, genoot de Weense schilder Adolf Hitler nooit grote roem. Toch heeft men in de jaren na zijn dood langzaam ingezien dat zijn werk een cruciale schakel vormde naar het postmodernisme.
‘Waar je ook om je heen kijkt’, zegt Geertrui Janssens, woordvoerder van het MSK Gent, ‘de invloed van Hitler is overweldigend aanwezig. Zijn landschapswerken bevatten reeds de verpletterende banaliteit die na Wereldoorlog II bekend ging staan als ‘die Banalität des Bösen’ (de banaliteit van het kwaad, nvdr). Ook de romantische, gestileerde toetsen die hij gebruikte, kwamen later uitvergroot terug in de pop-art van Andy Warhol.’
Hitler groeide op in armoede. Nadat hij meevocht in Wereldoorlog I, keerde hij verbitterd terug naar zijn thuisstad Wenen. ‘Hij werd niet als een volwaardige schilder aanvaard door zijn tijdgenoten. Dat frustreerde hem enorm, zeker omdat hij ook sterke meningen had over wat hij ‘ontaarde kunst‘ noemde. Het inspireerde hem om de schilderkunst vaarwel te zeggen en zich te gaan toeleggen op de schrijverij en de redenaarskunst’, aldus Janssens, ‘en niet zonder succes.’
Net zoals Van Gogh, die ook in armoede leefde en pas roem verwierf met zijn schilderijen na zijn dood, kampte Hitler met driftbuien en depressies. Hij pleegde zelfmoord in 1945 samen met zijn geliefde. In 2004 verscheen daarover nog een veelbekroonde Duitse film.
Nu krijgt hij ook in België eindelijk een retrospectieve. Toch is niet iedereen daar opgezet mee. Kunstenaar Luc Tuymans: ‘Ik vind dat er veel te veel poeha wordt gemaakt rond Hitler. Akkoord dat hij belangrijk geweest is, maar je mag ook niet onderschatten dat zijn eenzaamheid een mythe was. Hij had wel degelijk vrienden, zoals de Italiaanse futurist Mussolini, of de architect Speer. Veel van wat men aan hem toeschrijft, was eigenlijk ook hun werk.’
Geertrui Janssens:
‘Hitlers banaliteit en romantiek beïnvloedden onder andere Andy Warhol’
De tentoonstelling gaat van start op 12 januari en zal nog lopen tot begin april 2013. De retrospectieve is een samenwerking tussen het Museum voor Schone Kunsten Gent het Kunsthistorisches Museum Wien.