Op kerstavond werd de beroemde chimpansee Cheeta vredig geveld door een nierfalen. Dat hij tachtig jaar oud werd, geldt als een record. Volgens officiële bronnen speelde de chimpansee mee in talloze Tarzan-films.
De aap met Congolese roots heeft zich overwerkt, zeggen medewerkers van het Suncoast Primate Sanctuary in de Amerikaanse staat Florida. Sinds de machtsgreep van dictator Mobutu Sese Seko verbleef Cheeta er in ballingschap. Het dier hield zich bezig met schilderen en bracht graag zijn bezoekers aan het lachen. De krant The Tampa Tribune citeert directrice Debbie Cobb, die trots vermeldt dat Cheeta uiterst kundig met zijn eigen uitwerpselen kon smijten: ‘Van op negen meter afstand wist hij je vol in het gezicht te treffen.’
Het heengaan van het geliefde dier zorgde voor massahysterie in thuisland Congo. Tienduizenden rouwende en huilende mensen kwamen hysterisch uit hun lemen hutten gekropen. De weinige supermarkten sloten de deuren. Videotheken waar films met de beroemde aap voorhanden waren, werden geplunderd door Afrikanen die een relikwie wilden bemachtigen.
Over de precieze levensloop van de Congolees-Amerikaanse aap is weinig bekend. Volgens de propaganda werd Cheeta in 1932 geboren, maar andere bronnen denken dat dat veeleer 1960 moet zijn.
Samen met de Oostenrijkse ex-zwemmer Johnny Weissmuller zou Cheeta achter enkele bloedige incidenten in de Congolese jungle hebben gezeten. Kenners wijzen erop dat de twee de plaatselijke bevolking terroriseerden en uitbuitten. Eind de jaren vijftig zag het er nog naar uit dat Cheeta zijn vader zou opvolgen als stamhoofd, maar de opkomst van Joseph-Désiré Mobutu gooide roet in het eten.
De journalist R. D. Rosen bracht enkele jaren geleden aan het licht dat heel wat filmmateriaal waarin Cheeta voorkomt, wellicht vervalst is. Uit angst voor aanslagen zou de aap zich veelvuldig laten vervangen hebben door dubbelgangers. Opvallend was dat zijn publieke optredens de laatste decennia zeldzaam waren.
In westerse media werd Cheeta regelmatig afgeschilderd als een bespottelijk figuur, een aap als het ware. Maar volgens de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Allbright was hij “zeer goed geïnformeerd en leed hij zeker niet aan waandenkbeelden”.
Uit angst voor aanslagen zou de aap zich veelvuldig laten vervangen hebben door dubbelgangers
Er wordt met argusogen gekeken wie Cheeta zal opvolgen als spiritueel leider. De bonobo’s, de directe verwanten van de chimpansees, reageerden aanvankelijk met vreugdevol gekrijs, maar vrezen nu dat hun eeuwige rivalen weer hun toevlucht zullen zoeken tot oorlogsretoriek. Er doen geruchten de ronde dat beide partijen, die van elkaar gescheiden zijn door de Congostroom, enorme hopen uitwerpselen verzamelen aan hun kant van de gedemilitariseerde zone. De vrees dat de chimpansees hun middellange strontworp zullen testen, is groot.