Een fles J&B betekent niet alleen troost voor arme mensen, maar biedt ook perspectieven om uit de ellende te geraken.

‘Alcohol inzetten in strijd tegen armoede’

'We moeten niet de oorzaken van armoede aanpakken, maar de symptomen. Dat doe je het best met alcohol', weet de een of andere professor. 'Arme mensen die niet drinken hebben geen vooruitzichten.'

Linda Godderis (43) heeft het hoegenaamd niet breed. Door de economische crisis heeft ze het zelfs smaller dan ooit. Haar budget, haar levenskwaliteit, haar humeur, het aantal tanden in haar gebit, haar kansen op de arbeidsmarkt: alle nemen gestaag af. Enkel haar royale taille blijft uitdijen.

‘Een homp brood en een potje gehakt, daar doe ik drie dagen mee’, zucht de volksvrouw uit Roeselare. ‘Tot twee jaar geleden kon ik me nog een préparé permitteren, maar die dagen zijn voorbij.’ Door de barre economische tijden moet Linda zich wenden tot eten dat niet alleen goedkoper is, maar ook vetter.

‘Alleen op de whisky bespaar ik niet’, lacht Linda haar tandeloze mond bloot als we in haar zog door de lokale supermarkt schuifelen. ‘Ik blijf bij mijn favoriete merk: J&B. Het kost niet overdreven veel, maar het is hemels lekker. Dankzij de whisky houd ik mezelf overeind. De drank geeft me kracht. Met een fles van anderhalve liter kom ik twee dagen ver in dit tranendal. Af en toe verwen ik mezelf met een potje oploskoffie. Daar mag ik graag een geut whisky in doen.’

‘Linda is goed bezig’, oordeelt haar broer Koen (39), die aan de Koninklijke Universiteit Tilburg als Vlaamse professor sociologie onderzoek verricht naar armoede. Door vele liters alcohol achterover te slaan heeft hij zichzelf naar eigen zeggen kunnen onttrekken aan het armoedige milieu waaruit hij voortgesproten is. ‘De kans bestaat dat ook Linda ooit iets met haar leven aanvangt. Die kans is groter mét dan zonder alcohol.’

Professor Godderis baseert zich daarvoor op het levenspatroon van alcoholisten. ‘Iemand die verslaafd is aan drank moet wel naar buiten komen, of het nu de supermarkt is of het café. Zo breid je je sociale netwerk uit. Arme mensen die niet drinken hebben geen vooruitzichten omdat ze vereenzamen. Hun kansen om via-via aan een job te geraken zijn praktisch nihil. Daarbij hebben zij ook geen houvast in de vorm van een glaasje whisky, cognac of jenever. Er is veel minder sociale controle op hun doen en laten. Onderzoek wijst uit dat geheelonthouders uit lage sociale klassen vaker in de prostitutie en het drugsmilieu belanden.’

Volgens de Vlaamse onderzoeker is het een verkeerde opvatting dat de staat de oorzaken van armoede moet uitroeien. ‘We moeten ons concentreren op de symptomen. Die bestrijd je het best met alcohol.’ Wat zijn die symptomen dan? ‘Och, vanalles: ongezond eten, in een krot van een huis wonen, eenzaamheid, slechte sociale contacten, geen seksleven om over naar huis te schrijven. Noem maar op. Dankzij de drank kunnen arme mensen die symptomen even vergeten. Dat verhoogt hun levenskwaliteit en hun eigenwaarde.’

Onderzoeker Wim Van Lancker (Universiteit Antwerpen) gaat daar niet mee akkoord. ‘Symptoombestrijding is zeker en vast nuttig, maar de vraag is of alcohol wel het juiste middel is’, stipt Van Lancker aan. ‘Vaak is het beter om mensen heelder dagen voor de tv te zetten, zodat ze hun eigen ellende vervangen door de vrolijke schijnwereld van de televisie. Die therapie kan uiteraard aangevuld worden met af en toe een dreupeltje.’

Professor
Koen Godderis:
‘Dankzij drank kunnen arme mensen symptomen van armoede even vergeten’

Volgens Van Lancker is het zeer goed dat er tegenwoordig zoveel kookprogramma’s zijn. ‘Recent onderzoek toont aan dat arme mensen daardoor veel minder honger hebben. Sociaal geëngageerde initiatieven als Komen eten en Mijn restaurant zijn veel effectiever tegen armoede dan arme mensen een fles J&B in hun pollen steken. Uiteraard is het belangrijk dat we ons blijven verzetten tegen programma’s als Jambers, die de kijkers te veel confronteren met hun uitzichtloze ellende.’