Stemmen met behulp van potlood en papier blijkt anno 2012 onhaalbaar. Daarbij stellen werkgevers en de Raad van State zich vragen bij het te geheime karakter.

Sociale verkiezingen ontaarden in chaos: introductie potlood en papier mislukt

Arbeiders kunnen hun stem niet langer uitbrengen via handopsteking, maar moeten potlood en papier gebruiken. Dat is intellectueel een brug te ver. Ook de Raad van State en de vakbonden protesteren.

Met de introductie van potlood en papier trachtte de overheid de sociale verkiezingen eindelijk de twintigste eeuw binnen te loodsen. Maar de hervorming dreigt op een fiasco uit te draaien. Het werkvolk is niet klaar voor de modernisering, die een zekere mate van geletterdheid vereist. Door hun afstompende werk blijken de meeste loonslaven dat compleet te ontberen.

Specialisten hadden er eerder al voor gewaarschuwd dat arbeiders en werknemers niet zomaar in het nieuwe systeem geworpen konden worden. Een jarenlange bijscholing is noodzakelijk. De meeste loontrekkenden hebben hun leven lang niets anders gekend dan stemming bij handopsteking. Ook de stemming bij naamafroeping, de stemming bij zitten en opstaan en de stemming door middel van een applausmeter zijn nog in vele bedrijven in zwang, onder meer in de financiële en de entertainmentsector.

In bedrijven waar werknemers er toch in geslaagd zijn een geldige stem met potlood op papier uit te brengen, dreigt de hele inspanning een maat voor niets te worden. De Raad van State wil de nieuwe procedure immers vernietigen, want ze oordeelde dat het stemmen met potlood en papier een te geheim karakter aan de stemming geeft. De kiezer moet zich immers in een afgesloten kieshokje begeven om daar met een potlood op een blad papier de kandidaat van zijn keuze aan te duiden. Vervolgens moet hij zijn stembiljet dichtvouwen in het stemhokje en het dichtgeplooide blad in een afgesloten urne schuiven.

‘De verplichting om het stembiljet dicht te vouwen, ontneemt de werkgever de mogelijkheid om te controleren of zijn werknemers wel voor de juiste kandidaten hebben gestemd’, schrijft de Raad in een vernietigend advies. ‘Het risico bestaat dat zo vertegenwoordigers verkozen raken die zich tegen geplande looninleveringen en ontslagrondes zullen verzetten, in het ergste geval zelfs tot stakingen overgaan. Dat is in tijden van economische crisis onaanvaardbaar. Meer dan ooit moeten bedrijven erop kunnen rekenen dat hun vakbondsafgevaardigden meegaand of corrumpeerbaar zijn.’

Tegenstanders van het stemmen met potlood en papier zien in de uitspraak van de Raad van State een bevestiging van hun gelijk. Werkgeversorganisaties waren altijd al tegen het geheime stemsysteem. Rudi Thomaes (VBO): ‘Uiteraard zijn wij voor innovatie en we zien zeker voordelen in de introductie van zoiets vernieuwends als potlood en papier. Maar dat mag niet ten koste gaan van onze machtsuitoefening tegenover de werkende klasse. Wij hebben altijd al gepleit voor een mildere introductie van de nieuwe technologie, bijvoorbeeld door te stemmen met potlood op een grote affiche tegen de muur.’

Ook de vakbonden zijn niet te vinden voor de nieuwe stemprocedure. ‘Met al die geheimdoenerij kunnen niet-gesyndiceerden volop hun rechtse waanbeelden botvieren door op de liberale vakbond te stemmen. Terwijl onze gespierde metallo-militanten bij een klassieke handopsteking tenminste de nodige peer pressure kunnen uitoefenen. Ook letterlijk’, aldus ABVV-topman Rudy De Leeuw.

Raad van State:
‘Bedrijven moeten erop kunnen rekenen dat hun vakbonds-afgevaardigden corrumpeerbaar zijn’

Oorspronkelijk was het de bedoeling om potlood en papier in te voeren in alle bedrijven. Maar de federale regering talmde te lang met de aankoop van nieuwe potloden en papieren. Wegens de besparingen wou ze niet investeren in de modernisering van bedrijven waar nog bij handopsteking werd gestemd. Op de valreep besliste vicepremier Johan Vande Lanotte (sp.a) om alleen de bestaande potloden en papieren te vervangen.

De Vlaamse overheid kwam daarop zelf met geld over de brug voor nieuwe potloden en papieren in de bedrijven in zes centrumsteden. Om dat te bekostigen sneed ze duchtig in de geplande moderniseringen van de gemeenteraadsverkiezingen later dit jaar.