De familie Spitaels uit Aalter kan haar bezoek aan de Boekenbeurs niet meer navertellen. Toen vader Gust (43) en moeder Rita (38) in de kunstboeken van Uitgeverij Passe-Vite stonden te snuisteren, raakte het rek uit balans en viel het om. Daarbij verpletterden de zware boeken het hele gezin: naast Gust en Rita ging het om Guillaume (12), Lander (9) en Isabel (7).
Op beelden van de bewakingscamera’s is duidelijk te zien dat de familieden niet op slag dood waren, de kleine Isabel buiten beschouwing gelaten. Zij kreeg een voltreffer over de achttiende-eeuwse schilderkunst te incasseren, waardoor haar schedel acuut openspleet. Haar broertjes en ouders vochten een hele poos langer voor hun leven. Doordat het gezin zich echter in een uithoek van de expohallen bevond waar geen kookboeken en dus ook geen bezoekers aanwezig waren, merkte niemand het ongeval op. Uiteindelijk ontdekte een verdwaalde fan van Bart De Wever het omgevallen boekenrek, maar toen kon geen hulp meer baten: het gezin was reeds gestikt.
Volgens het parket is er geen kwaad opzet in het spel. ‘Wel is er mogelijk sprake van schuldig verzuim. Dat je als uitgeverij één uit de kluiten gewassen kunstboek per jaar uitgeeft, kan nog net, maar waar gaat het heen als je iedere maand een klepper publiceert waarmee je een boer van zijn paard kunt slaan?’, vraagt woordvoerster Greetje Cnaeghetant van het Antwerpse parket zich af. ‘De catalogus van Uitgeverij Passe-Vite was niet aangepast aan contact met het grote publiek. Bovendien waren nergens waarschuwingen aangebracht dat het bewuste rek kunstboeken bevatte. Dan vráág je om ongevallen.’
In de boekenwereld reageert men geschokt. ‘Het was al langer bekend dat kunstboeken de sector zware schade toebrengen, maar dat zij ook dodelijke slachtoffers zouden maken, hebben wij niet zien aankomen’, zegt Geert Joris, voorzitter van Boek.be. ‘Er is dringend nood aan meer regulering.’
Kunstjournalist Albéric Rinckhaut klaagt al langer over te zware kunstboeken. ‘Sommige kunstenaars maken er een sport van om zoveel mogelijk boeken uit te brengen. Omdat ze met hun schilderkunst niet genoeg geld meer verdienen, proberen ze via een omweg aan een inkomen te geraken. Bij elke tentoonstelling komen ze af met een nieuw boek’, klaagt Rinckhaut. ‘Mede door hun ongezonde aanleg voor ijdelheid is er onder de artiesten een wedloop ontstaan over wie het dikste boek op zijn naam heeft. Dat perverse systeem wordt mee in stand gehouden door het te gulle subsidiebeleid van de overheid.’
Ook Rinckhaut ziet brood in restricties op het aantal kunstboeken dat een uitgeverij jaarlijks mag publiceren. ‘Op den duur ben ik meer recensent van kunstboeken dan van de eigenlijke tentoonstellingen. Dat bedrukte papier blijft zich almaar opstapelen, waardoor er al eens een exemplaar naar beneden dondert. Zelf ben ik meermaals ternauwernood ontsnapt aan de dood. Vooral hardcovers zijn gevaarlijk met die scherpe randen. Moet je echt voor uitkijken’, waarschuwt de journalist.
De kunstwereld kan niet lachen met de aantijgingen. ‘Ons werk staat ten dienste van de samenleving. De subsidies die wij ontvangen, dekken maar voor een heel klein stukje de inspanningen die we leveren om de maatschappij te doorgronden en de rechtse onderstroom van koers te doen veranderen’, zegt kunstenares Patricia Hoorens uit Semmerzake gepikeerd.
Geert Joris (Boek.be):
‘Het was al langer bekend dat kunstboeken de sector zware schade toebrengen’
‘Als wij voortaan dunne, makkelijk verteerbare boekjes zouden uitbrengen, stappen we mee in de neo-liberale logica van de commerciële uitgeverijen. Het verzet tegen het consensusdenken kunnen we slechts leiden door onszelf en ons werk serieus te nemen’, benadrukt Hoorens. ‘Het is maar normaal dat de overheid ons daarvoor subsidieert, zelfs al blijft een groot deel van de oplage ongelezen. Kunnen wij het helpen dat de burger steevast de verkeerde keuze maakt? Omgekeerd kun je van Piet Huysentruyt toch ook niet verwachten dat hij het zichzelf moeilijk maakt door plots een eigen recept te bedenken?’
Morgen maakt een politiek benoemde jury bekend welk kunstboek met de prijs Roger Spilliaert gaat lopen. Die prestigieuze onderscheiding gaat jaarlijks naar het zwaarst vormgegeven artistieke boek van de Boekenbeurs. De winnaar ontvangt een werksubsidie van 250.000 euro. De catering tijdens de receptie wordt verzorgd door Jeroen Meus.